Plastik plastikowi nierówny - jak czytać oznaczenia?

Apele, aby ograniczać zużycie plastiku, płyną szerokim strumieniem ze wszystkich stron. Nawet najmłodsi już wiedzą, że „plastik to zło”, a zakupy najlepiej zapakować do własnej bawełnianej torby. Z drugiej strony producenci często zapewniają w swoich sloganach reklamowych, że ich opakowania czy produkty z tworzyw sztucznych w pełni nadają się do recyklingu. Czy jednak na pewno tak jest? Jak nie pogubić się w natłoku sprzecznych informacji?

Przede wszystkim trzeba wiedzieć, że plastik plastikowi nierówny.

Różnice w zakresie właściwości tworzyw sztucznych są ogromne – nie tylko w kwestii recyklingu i wpływu na środowisko, ale również pod względem oddziaływania na zdrowie i bezpieczeństwo ich użytkowników. Na szczęście istnieją wymogi prawne, które nakazują umieszczanie jednolitych informacji o rodzaju użytego tworzywa na wszystkich wyrobach z tworzyw sztucznych. Tworzywa sklasyfikowano według siedmiu grup, a poszczególne numery w klasyfikacji umieszczone są na produktach w trójkątnej grafice. Poznajmy ich znaczenie.

1 - PET/PETE- politereftalan etylenu

Stosowany jest głównie do produkcji opakowań jednorazowych, np. naczyń jednorazowego użytku, butelek na napoje, opakowań ketchupu czy wszelkich sosów. Ze względu na możliwość występowania w opakowaniach PET ksenoestrogenów, które niekorzystnie wpływają na układ hormonalny, nie wolno ich wykorzystywać ponownie. Z tego samego powodu nie należy ich również narażać na działanie promieni słonecznych ani wysokich temperatur. Pozostawienie butelki z wodą mineralną w nagrzanym samochodzie ani zabranie jej na plażę nie jest więc dobrym pomysłem.

2 - HDPE - polietylen wysokiej gęstości

Stosowany jest m. in. do produkcji opakowań spożywczych, folii do żywności czy chemii gospodarczej. Tego typu opakowania nadają się do ponownego użytku. Można je płukać letnią wodą bez użycia aktywnych detergentów. Jest to jedno z dwóch najbezpieczniejszych rodzajów tworzyw. Wykonane z niego opakowania możemy wykorzystywać wielokrotnie.

3 – PVC - polichlorek winylu

Ten rodzaj tworzywa jest powszechnie stosowany w gospodarstwach domowych. Mimo że PVC jest szkodliwy dla zdrowia i może wydzielać toksyny, nadal bywa stosowany do produkcji opakowań żywności sprzedawanej na wynos czy folii spożywczej. PVC może wydzielać szkodliwe związki, takie jak ftalany czy bisfenol, a w procesie spalania wytwarzane są dioksyny – bardzo groźne związki toksyczne. Zdecydowanie należy unikać tego tworzywa w kontakcie z żywnością.

4 – LDPE - polietylen niskiej gęstości

Wykorzystywany jest w branży spożywczej i farmaceutycznej. Choć jest mniej bezpieczny niż HDPE i PP, dopuszcza się go do kontaktu z żywnością i do ponownego wykorzystania. Nie powinien być jednak podgrzewany ani wystawiany na wysokie temperatury.

5 – PP - polipropylen wielokrotnego użytku

Obok HDPE uważany jest za najbezpieczniejszy dla zdrowia, dlatego często stosuje się go w produkcji opakowań do żywności. PP może być wykorzystywany wielokrotnie i nadaje się do recyklingu. Zastanawialiście się, dlaczego tak wiele jest zbiórek nakrętek od butelek? To dlatego, że wykonane są właśnie z polipropylenu, a ich recykling jest prosty i opłacalny.

6 – PS – polistyren

W postaci spienionej to dobrze znany nam styropian. Mimo że polistyren jest szkodliwy dla zdrowia, gdyż wydziela toksyny (takie jak np. styren), to nadal wykorzystuje się go w produkcji opakowań dań na wynos, jednorazowych przykrywek do kubków na kawę, tacek na mięso czy sery w marketach. Służy również do produkcji zabawek, a nawet szczoteczek do zębów. Tego tworzywa powinniśmy zdecydowanie unikać, zwłaszcza że jego odzyskiwanie jest bardzo nieekonomiczne, a często praktycznie niemożliwe. Polistyren szkodzi zarówno zdrowiu, jak i planecie. Nie narażajmy dzieci na kontakt z zabawkami z polistyrenu, a sami wymieńmy szczoteczki na bambusowe. Drobne gesty mają znaczenie!

7 – OTHER – pozostałe

W tej grupie ujęto wszystkie tworzywa niesklasyfikowane w poprzednich grupach. Obejmują one np. PA, PC, PAN i wiele innych. Nie są przeznaczone do kontaktu z żywnością ze względu na możliwość zawartości szkodliwego BPA (bisfenolu A), który może wywoływać wiele poważnych chorób. Tworzywa z grupy 7 nie nadają się do podgrzewania ani serwowania ciepłych dań. Dla własnego bezpieczeństwa najlepiej jest unikać produktów z tej grupy, a na opakowaniach szukać oznaczeń BPA FREE. Tworzywa z grupy 7 nie nadają się również do recyklingu.

Jak wynika już z samej klasyfikacji, tworzywa bardzo różnią się między sobą.

Wydaje się, że w dzisiejszym świecie nie jesteśmy w stanie całkowicie pozbyć się tworzyw sztucznych z codziennego użytku. A jednak, dokonując odpowiednich wyborów, możemy ograniczyć ich negatywny wpływ zarówno na zdrowie, jak i na środowisko. Jak widać już na pierwszy rzut oka, warto poświęcić nieco uwagi temu zagadnieniu i przyjrzeć się, jakiego plastiku używamy. Powinniśmy zdecydowanie unikać tych tworzyw, których najtrudniej jest pozbyć się z obiegu, oraz oczywiście tych, które szkodzą naszemu zdrowiu. Koszty „taniego” plastiku mogą w rezultacie okazać się bardzo wysokie.

Czy jednak plastik zawsze jest złym wyborem?

Niekoniecznie. Dobrą informacją jest fakt, że istnieją jego biodegradowalne odmiany. Czy słyszeliście o eko-plastiku? To nie żart. Możemy już mówić o plastiku… ekologicznym. Tworzywa biodegradowalne oparte są nie na polimerach syntetycznych, a naturalnych, wytwarzanych z naturalnych cukrów. Polimery naturalne ulegają całkowitemu rozpadowi. Są neutralne dla środowiska, a nawet można je korzystnie zagospodarować dzięki temu, że nadają się do kompostowania. Ich właściwości i trwałość są bardzo zbliżone do polimerów syntetycznych, natomiast proces produkcyjny jest… tańszy i mniej energochłonny.

To bardzo dobra wiadomość i zielone światło dla ochrony środowiska. Teraz jedynie od wyborów człowieka zależy, w jakim kierunku podąży nasza planeta. Tradycyjna butelka PET będzie zalegała na Ziemi przez kolejne 1000 lat. Butelka szklana, mimo pozornego braku negatywnego wpływu na środowisko, pozostanie z nami właściwie na zawsze. Tworzywo biodegradowalne natomiast może być wykorzystane jako kompost, zasilając uprawy i wzbogacając glebę.

Takie są fakty: teraz nadszedł czas dokonywania mądrych wyborów - bo przecież najważniejsze jest, że to my, konsumenci, dokonujemy ich na co dzień, sięgając po ulubione produkty, a odrzucając te, które są niezgodne z naszym światopoglądem.